Αρθρογραφία

Αγιος Βαλεντίνος: Ποιος είναι και γιατί γιορτάζει ο έρωτας στις 14 Φεβρουαρίου

14 February, 2022 ΑΡΘΡΑ

Αγιος Βαλεντίνος: Ποιος είναι και γιατί γιορτάζει ο έρωτας στις 14 Φεβρουαρίου

Ο Αγιος Βαλεντίνος (San Valentino‎, Sanctus Valentinus‎), επίσημα γνωστός ως Αγιος Βαλεντίνος της Ρώμης ήταν ευρέως αναγνωρισμένος ρωμαιοκαθολικός άγιος του 3ου αιώνα και τιμάται στις 14 Φεβρουαρίου. Από τον Μεσαίωνα, συνδέεται με μια παράδοση γαλήνιας αγάπης. Πολλές ιστορίες έχουν συνδεθεί με το όνομά του. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή ο Αγιος Βαλεντίνος ήταν ιερέας στη Ρώμη και βοηθούσε τους Χριστιανούς που ήταν θύματα διώξεων στην περιοχή.

Εζησε τον 3ο αιώνα και κρυφά από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο τον Γοτθικό (που βρισκόταν τότε στην εξουσία), πάντρευε ερωτευμένα ζευγάρια Χριστιανών και γενικά βοηθούσε τους Χριστιανούς, γεγονός που θεωρούνταν έγκλημα. Συνελήφθη για την πράξη του αυτή και φυλακίστηκε, ωστόσο ο αυτοκράτορας αρχικά αποφάσισε να του δώσει χάρη, μέχρι που ο Βαλεντίνος προσπάθησε να τον μυήσει στον Χριστιανισμό και ο αυτοκράτορας τον καταδίκασε σε θάνατο δια λιθοβολισμού. Ωστόσο ο Βαλεντίνος επέζησε από τον λιθοβολισμό κι έτσι τον αποκεφάλισαν έξω από την πύλη της Flaminia στις 14 Φεβρουαρίου του 169.

Μαρτύρησε και θάφτηκε σε χριστιανικό κοιμητήριο στην Βία Φλαμινία κοντά στο Πόντε Μιλβίο της βόρειας Ρώμης στις 14 Φεβρουαρίου, η οποία εορτάζεται ως Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου από το 496. Τα υπολείμματά του κρατήθηκαν στην Εκκλησία και Κατακόμβες του Σαν Βαλεντίνο, η οποία παρέμεινε σημαντικός χώρος προσκυνήματος κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, μέχρι τη μεταφορά των λειψάνων του στην εκκλησία Σάντα Πρασέντε στο ποντιφικάτο του Νικολάου Δ'.

Στην Αγγλικανική και στις Λουθηρανικές εκκλησίες, ο Αγιος Βαλεντίνος εορτάζεται στις 14 Φεβρουαρίου. Στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, ο Άγιος Βαλεντίνος εορτάζεται στις 6 Ιουλίου. Το 1969 η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τον αφαίρεσε από το Γενικό Ρωμαιοκαθολικό Ημερολόγιο, αφήνοντας το λειτουργικό εορτασμό του στα τοπικά ημερολόγια, παρόλο που η χρήση των προ του 1970 ημερολογίων επιτρέπεται. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τον αναγνωρίζει ως άγιο, και τον αναφέρει στη καταχώρηση της 14ης Φεβρουαρίου στη Ρωμαιοκαθολική Μαρτυρολογία.

Ένας άλλος θρύλος ωστόσο λέει ότι ο Βαλεντίνος ήταν πρώην επίσκοπος του Terni, μίας πόλης στην νότια Umbria (έτσι λεγόταν τότε η κεντρική Ιταλία) και βρισκόταν σε κατ' οίκον περιορισμό, όταν ο δικαστής Αστέριος, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της Χριστιανικής θρησκείας τον έβαλε σε μία δοκιμασία. Του παρουσίασε την τυφλή θετή του κόρη και του είπε ότι αν την κάνει να βρει το φως της θα έχει ότι ζητήσει. Πράγματι εκείνος αποκατέστησε την όραση της κόρης και ο δικαστής ταπεινωμένος τον ρώτησε τι θέλει να κάνει. Ο Άγιος Βαλεντίνος του είπε να σπάσει μέσα σε τρεις μέρες όλα τα ειδωλολατρικά αγάλματα που έχει και στη συνέχεια να βαπτιστεί. Ο δικαστής το έκανε και στη συνέχεια βάπτισε και όλη του την οικογένεια, ωστόσο αυτή η μεταστροφή του μεγάλου δικαστή δεν άρεσε στον αυτοκράτορα Κλαύδιο, ο οποίος συνέλαβε τον Άγιο Βαλεντίνο και η κατάληξη και αυτού του θρύλου είναι ακριβώς η ίδια με του προηγούμενου.

Τη σημασία που έχει σήμερα η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου την απέκτησε τον 14ο αιώνα, όπου συνδέθηκε με την έννοια της ευγενούς αγάπης και την πρώτη γραπτή αναφορά του ως αγίου την συναντάμε το 1382 στο ποίημα Το Κοινοβούλιο των Πτηνών (Parlement of Foules) του Τζέφρι Τσόσερ.

Λόγω των συγκεχυμένων πληροφοριών, δεν αναφέρεται πουθενά στο ορθόδοξο εορτολόγιο και η ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον παραδέχτηκε, ενώ και η Καθολική εκκλησία υποβίβασε τη γιορτή του σε απλή τοπική εορτή. Με το πέρασμα του χρόνου, η γιορτή πέρασε από την Ιταλία στην Ευρώπη και από τη Βρετανία στην Αμερική.

Σήμερα η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου, είναι επίσημη εορτή στην Αγγλικανική Κοινωνία, καθώς και στην Λουθηρανική Εκκλησία. Στην περιοχή της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ωστόσο, ο Άγιος Βαλεντίνος ο Πρεσβύτερος γιορτάζεται στις 6 Ιουλίου και ο Ιερομάρτυρος Άγιος Βαλεντίνος (Ο Επίσκοπος του Τerni), γιορτάζεται στις 30 Ιουλίου. Παρόλα αυτά, λόγω της γενικής ασάφειας του βίου του συγκεκριμένου Αγίου, έχει καθιερωθεί το όνομα Βαλεντίνος ή Βαλεντίνη να γιορτάζεται στις 14 Φεβρουαρίου, την επικρατέστερη ως ημέρα θανάτου του συγκεκριμένου αγίου και το διακοσμημένο με άνθη λείψανο του Αγίου Βαλεντίνου εκτίθεται στην βασιλική εκκλησία Saint Mary in Cosmedin στη Ρώμη.

Άγνωστες πττυχές

Η 14η Φεβρουαρίου είναι, στις περισσότερες χώρες του κόσμου γνωστή ως η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Ποιος ήταν ο Άγιος της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας που έμεινε στην ιστορία ως ο προστάτης των ερωτευμένων και γιατί τον γιορτάζουμε σήμερα; Διαβάστε παρακάτω έξι όχι ευρέως γνωστά γεγονότα για τη ζωή και την πορεία του.

Τη γιορτή των ερωτευμένων μπορεί να ενέπνευσαν δύο διαφορετικοί άνθρωποι

Είναι γνωστό ότι ο Άγιος Βαλεντίνος, τον οποίο αναγνώρισε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ήταν υπαρκτό πρόσωπο που πέθανε γύρω στο 270 μ.Χ. Ωστόσο, η πραγματική ταυτότητα του Βαλεντίνου αμφισβητήθηκε ήδη από το 496 μ.Χ., και μάλιστα από τον ίδιο τον Πάπα Γελάσιο Α’, ο οποίος αναφέρθηκε στον μάρτυρα και τις πράξεις του ως «γνωστές μόνο στον Θεό». Για έναν άλλο Βαλεντίνο, υπάρχουν αναφορές από το 1400 μ.Χ. περίπου, σε έναν ιερέα ναού κοντά στη Ρώμη που αποκεφαλίστηκε από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο Β΄, επειδή παρείχε βοήθεια σε ζευγάρια χριστιανών που επιθυμούσαν να παντρευτούν. Άλλη αναφορά κάνει λόγο για έναν επίσκοπο της Τέρνι, ο οποίος μαρτύρησε από τον Κλαύδιο Β΄ στα περίχωρα της Ρώμης. Οι ομοιότητες αυτών των αφηγήσεων αφήνουν περιθώριο να πιστεύεται ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο, ωστόσο, η σύγχυση που επικρατεί γύρω από την πραγματική ταυτότητα του Αγίου Βαλεντίνου, υπήρξηε αρκετή ώστε η Καθολική Εκκλησία να διακόψει την προσκύνησή του το 1969, παρότι το όνομά του παραμένει στον κατάλογο των επίσημα αναγνωρισμένων αγίων της.

Συνολικά υπάρχουν περίπου δώδεκα Άγιοι Βαλεντίνοι – μεταξύ των οποίων και ένας Πάπας

Ο άγιος που γιορτάζεται την 14η Φεβρουαρίου είναι επισήμως γνωστός ως ο Άγιος Βαλεντίνος της Ρώμης, και αυτό προκειμένου να διαφοροποιηθεί από τους περίπου δώδεκα άλλους συνονόματους αγίους που υπάρχουν στον κατάλογο. Επειδή το όνομα «Βαλεντίνος» (που έχει τη ρίζα του στη λατινική λέξη «valens» που σημαίνει άξιος, δυνατός ή ισχυρός) υπήρξε δημοφιλές μεταξύ 2ου και 8ου αιώνα μ.Χ., αρκετοί μάρτυρες ονομάζονταν έτσι. Ο επίσημος ρωμαιοκαθολικός κατάλογος των αγίων δείχνει περίπου δώδεκα με το ίδιο όνομα. Ο πιο πρόσφατα αγιοποιημένος Βαλεντίνος είναι ο Άγιος Βαλεντίνος Berrio-Ochoa, ένας Ισπανός του τάγματος των Δομινικανών που ταξίδεψε στο Βιετνάμ, όπου υπηρέτησε ως επίσκοπος μέχρι τον αποκεφαλισμό του το 1861. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' αγιοποίησε τον Berrio-Ochoa το 1988. Παρότι τα πράγματα που είναι γνωστά γι’ αυτόν είναι ελάχιστα, υπήρξε και ένας Πάπας Βαλεντίνος, ο οποίος υπηρέτησε για μόλις 40 ημέρες γύρω στο 827 μ.Χ.

Μεταξύ άλλων, ο Άγιος Βαλεντίνος είναι και προστάτης των μελισσοκόμων και των επιληπτικών

Σύμφωνα με την εκκλησία, κυρίως στη μετά θάνατον ζωή, οι άγιοι έχουν τον ρόλο τους. Μεταξύ των ιερών καθηκόντων τους είναι η μεσολάβηση σε επίγειες υποθέσεις. Όποιος κι αν ήταν ο Άγιος Βαλεντίνος, λοιπόν, έχει ευρείες πνευματικές ευθύνες. Ναι μεν είναι ο προστάτης των ερωτευμένων αλλά, μεταξύ άλλων, και των μελισσοκόμων και των επιληπτικών. Επιπλέον, μεταξύ των καθηκόντων του, σύμφωνα με την ρωμαιοκαθολική εκκλησία είναι και η προστασία από την πανούκλα, οι λιποθυμίες και τα ταξίδια.

Το κρανίο του Αγίου Βαλεντίνου υπάρχει στη Ρώμη – και μπορείτε να το δείτε

Στη Βασιλική της Santa Maria στο Cosmedin της Ρώμης προσκυνάται καθημερινά από τους πιστούς το στολισμένο με λουλούδια κρανίο του Αγίου Βαλεντίνου. Η ανασκαφή μίας κατακόμβης κοντά στην αιώνια πόλη, στις αρχές του 1800 έφερε στο φως πρωτοχριστιανικά ευρήματα, μεταξύ των οποίων τα λείψανα του αγίου που γιορτάζει σήμερα, καθώς και άλλα κειμήλια που σχετίζονται με αυτόν. Όπως συνηθίζεται, τα λείψανα μοιράστηκαν μεταξύ λειψανοθηκών σε όλο τον κόσμο. Άλλα κομμάτια του σκελετού του Αγίου Βαλεντίνου βρίσκονται στην Τσεχία, την Ιρλανδία, τη Σκωτία, την Αγγλία και τη Γαλλία.

Η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, όπως την ξέρουμε σήμερα, υπάρχει περίπτωση να καθιερώθηκε από τον βρετανό ποιητή Τζόφρι Σόσερ

Ο μεσαιωνικός βρετανός ποιητής συνήθιζε, συχνά, να τοποθετεί τους χαρακτήρες του σε φανταστικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία παρουσίαζε ως πραγματικά. Πριν από ένα ποίημα του, το 1375, δεν υπάρχει καμία καταγραφή ρομαντικών εορτασμών της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου. Στο έργο του, Parliament of Foules, ο Σόσερ συνδέει τον έρωτα ενός ιππότη και μίας παντρεμένης αυλικής του παλατιού, με τον εορτασμό του Αγίου Βαλεντίνου. Το ποίημα αναφέρεται στην 14η Φεβρουαρίου ως την ημέρα που τα πουλιά (και οι άνθρωποι) συγκεντρώνονται για να βρουν ταίρι.

Στην πραγματικότητα, η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, γιορτάζεται αρκετές φορές τον χρόνο

Λόγω πληθώρας αγιοποιημένων συνονόματων στο μητρώο της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, εκτός από την 14η Φεβρουαρίου, μπορεί κανείς να γιορτάσει και άλλες φορές, μέσα στον χρόνο, τον Άγιο Βαλεντίνο. Η 3η Νοεμβρίου είναι η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου του Βιτέρμπο. Ο Άγιος Βαλεντίνος της Ραετίας γιορτάζει στις 7 Ιανουαρίου. Υπάρχει και η Αγία Βαλεντίνα, παρθένα που μαρτύρησε το 308 μ.Χ. στην Παλαιστίνη, στις 25 Ιουλίου ενώ, στην ορθόδοξη εκκλησία, ο Άγιος Βαλεντίνος γιορτάζει, ως άγιος γέροντας στις 6 Ιουλίου και ως μάρτυρας στις 30 του ίδιου μήνα.