Αγροτικά

Το λιομάζωμα στο Τυμπάκι μιας άλλης εποχής

10 January, 2023 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΑΓΡΟΤΙΚΑΑΡΘΡΑ

Το λιομάζωμα στο Τυμπάκι μιας άλλης εποχής

Η βιομηχανική επεξεργασία του λαδιού σήμερα έχει φτάσει στην τελειότητα και απέχει πολύ από τον παλιό τρόπο παραγωγής του.

…Βλέποντας όμως σήμερα εμείς αυτή την αλματώδη εξέλιξη, αυθόρμητα τρέχει το μυαλό μας στον πολύ κουραστικό τρόπο με τον οποίο γινόταν το άλεσμα των ελιών πριν από 60-80 χρόνια από τους πατέρες και τους παππούδες μας.

Θυμάμαι τις λεγόμενες φάμπρικες, πρόχειρα ελαιοτριβεία, στις οποίες οι ελιές αλέθονταν από μια πελώρια κυκλική πέτρα, περιστρεφόμενη κάθετα με τη δύναμη ενός αλόγου, μέσα σε μια μεγάλη κυκλική βάση. Μετά το άλεσμα, οι ελιές (η ζύμη όπως την έλεγαν), ετοποθετούντο στους λεγόμενους «μποξάδες» και στη συνέχεια αυτοί ετοποθετούντο σε πρόχειρα χειροκίνητα πιεστήρια. Εκεί με κατάλληλη πίεση, που γίνονταν από ισχυρό και πολύωρο σπρώξιμο πολλών εργατών συγχρόνως, περιστρέφοντας τη λεγόμενη «μανιβάλα», γινόταν η εξαγωγή του λαδιού.

Μερικές φορές το λάδι ήταν ακατάλληλο για το φαγητό, επειδή οι ελιές καθυστερούσαν ν, αλεσθούν εξαιτίας των πρόχειρων μέσων άλεσης και επειδή σημαντικό μέρος του λαδιού αυτού έμεινε στον πυρήνα και επειδή τις ελιές τις είχε καταστρέψει και ο δάκος, η ποιότητα του λαδιού ήταν χείριστη. Για να αλέσεις περίμενες τη σειρά σου.

…Σήμερα τα τελευταίου τύπου φυγοκεντρικά ελαιοτριβεία που χρησιμοποιούν μόνο 2-3 εργάτες- έναντι 15-20 που χρησιμοποιούσαν στα παλαιότερα, παράγεται, όπως λένε, σε μια ώρα, τόση ποσότητα λαδιού, όση παράγονταν σε 12 ώρες με τα παλαιού τύπου εργοστάσια και μάλιστα σε άριστη κατάσταση. Αυτό αποτελεί, αναμφίβολα, μέγα επίτευγμα της τεχνολογίας μας. Παντού υπάρχει πρόοδος.

Οι αγρότες μας στο, όχι και τόσο μακρινό, παρελθόν, με υπερκόπωση, με πολύ ιδρώτα και πολλές θυσίες έβγαζαν φυσικά και το λάδι όπως και τα άλλα προϊόντα. Πρωί-πρωί, πριν ακόμα ανατείλει ο ήλιος, ξεκινούσαν για το λιομάζωμα (ή για τις άλλες γεωργικές δουλειές), με τα ζώα τους και χωρίς φυσικά τα σημερινά μέσα καλλιέργειας (τρακτέρ, μηχανάκια κλπ).

Γύριζαν στα σπίτια τους κατάκοποι, μόνο όταν νύχτωνε και δε μπορούσαν πια να εργασθούν άλλο. Στερούνταν και τις βασικές ανέσεις. Πολλές φορές δεν είχαν νερό, όχι για να κάμουν μπάνιο, αλλά ούτε να πλύνουν τα χέρια τους ή το πρόσωπό τους.

Ύστερα από την κοπιαστική, δωδεκάωρη δουλειά της ημέρας στο λιόφυτο, τη νύχτα, με το λυχνάρι που τρεμόσβηνε σε μια γωνιά του σπιτιού, έπρεπε ο πατέρας να επισκευάσει το ξύλινο αλέτρι, τη σκαλίδα και τα άλλα γεωργικά του εργαλεία και η μητέρα να ετοιμάσει το φτωχικό φαγητό και να τακτοποιήσει όλες τις απαραίτητες δουλειές του νοικοκυριού.

Υγειονομική περίθαλψη, γεωργικές συντάξεις και ψυχαγωγία ήταν σχεδόν άγνωστα την παλιά εποχή. Μόνο σε κάποιο πανηγύρι του χωριού, όπου πήγαιναν να προσευχηθούν ευλαβικά, όταν γινόταν κάποιο γλέντι διασκέδαζαν και ξεσκούσαν λίγο. Αυτό αποτελούσε μια μικρή όαση μέσα στη γεμάτη μιζέρια και δυσκολίες ζωή τους.

Απόσπασμα απο το βιβλιό του Αλκιβιάδη Σταυριανάκη "Το Τυμπάκι: Αναμνήσεις και βιώματα απο μια δύσκολη εποχή"