Ελλάδα: 39% αυξημένος ο αριθμός πυρκαγιών και μισό εκατ. στρέμματα αποτεφρωμένα
ethnos.gr
Μεταξύ των πέντε χειρότερων ετών της τελευταίας 20ετίας κατατάσσεται η αντιπυρική περίοδος του 2025 κατά τη διάρκεια της οποίας έγιναν στάχτη πάνω από μισό εκατ. στρέμματα σε όλη την Ελλάδα.
Αυτό αποκαλύπτει η ανασκόπηση της περιόδου, την οποία δίνει για δεύτερη χρονιά στη δημοσιότητα το WWF Ελλάς και η Πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME της Μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Βάσει των επίσημων στοιχείων από τις χαρτογραφημένες πυρκαγιές του EFFIS (European Forest Fire Information System), ο αριθμός των πυρκαγιών ήταν αυξημένος κατά 39% συγκριτικά με τον μέσο όρο της περιόδου 2006 – 2024. Συνολικά αποτεφρώθηκαν 478.280 στρέμματα, ενώ λαμβάνοντας υπόψη και μικρότερες εστίες φωτιάς που δεν καταγράφονται στο ευρωπαϊκό σύστημα, η πραγματική καμένη έκταση ξεπερνά τις 500.000 στρέμματα.
Μόλις 18 πυρκαγιές ευθύνονται για το 87% των συνολικών καμένων εκτάσεων
Ένα από τα πλέον ανησυχητικά στοιχεία που αναδεικνύει η ανασκόπηση είναι ότι μόλις 18 πυρκαγιές ευθύνονται για το 87% των συνολικών καμένων εκτάσεων, γεγονός που καταδεικνύει ότι η διαχείριση πολλών και ταυτόχρονων μεγάλων συμβάντων εξακολουθεί να πάσχει στην Ελλάδα.
Ανάμεσα σε αυτές, ξεχωρίζει η πυρκαγιά στον Φενεό Κορινθίας, η οποία χαρακτηρίστηκε από τους επιστήμονες ως η πιο κρίσιμη από οικολογικής σκοπιάς για το 2025, εξαιτίας της απώλειας εκτεταμένων δασών ελάτης – ενός είδους χωρίς φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης.
Την ίδια στιγμή το κράτος αναδεικνύεται για ακόμα μία φορά σε έναν από τους πλέον καταστροφικούς «εμπρηστές» δεδομένου ότι όπως επισημαίνεται στην έκθεση, 6 στις 10 μεγάλες πυρκαγιές, που ευθύνονται για πάνω από το 55% των καμένων εκτάσεων, προκλήθηκαν από το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας – ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια, με εξαιρετικά δυσανάλογες περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές συνέπειες.
Σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα των καμμένων εκτάσεων, συνολικά, πάνω από 290.000 στρέμματα δασικής βλάστησης επηρεάστηκαν σημαντικά, ενώ 130.000 στρέμματα αφορούν διπλοκαμένες εκτάσεις, δηλαδή περιοχές που κάηκαν ξανά μέσα σε διάστημα μικρότερο των 20 ετών. Οι περιοχές αυτές εντοπίζονται κυρίως στη Χίο, την Ανατολική Αττική, τα Κύθηρα και τη Ζάκυνθο, όπου η φυσική αναγέννηση έχει πλέον περιοριστεί δραματικά.
Η φετινή αντιπυρική περίοδος άφησε πίσω της πρωτοφανή ρεκόρ σε πολλές περιφέρειες της χώρας. Η Ήπειρος σημείωσε τη χειρότερη επίδοση των τελευταίων 20 ετών, με 68.860 στρέμματα καμένων εκτάσεων, ενώ το Βόρειο Αιγαίο με 143.580 στρέμματα και η Δυτική Ελλάδα με 59.540 στρέμματα ακολούθησαν στη μαύρη λίστα. Με εξαίρεση τις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και Νοτίου Αιγαίου, οι υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας κατέγραψαν περισσότερα από 10.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων η κάθε μία.
Συνολικά, 16 προστατευόμενες περιοχές επηρεάστηκαν, εκ των οποίων οι 8 εντάσσονται στο δίκτυο Natura 2000, καλύπτοντας συνολική καμένη έκταση 116.770 στρεμμάτων.
Τα περιστατικά ενάρξεων πυρκαγιών έφτασαν τα 9.143, ενώ πραγματοποιήθηκαν 376 συλλήψεις για εμπρησμούς (87% από αμέλεια και 13% από πρόθεση) και επιδόθηκαν περισσότερα από 750 πρόστιμα για χρήση ή πρόκληση φωτιάς.
Σε ό,τι αφορά τα αίτια έναρξης των πυρκαγιών του 2025, δεν υπάρχουν ελεύθερα δημόσια διαθέσιμα δεδομένα. Για την περίοδο 2000 – 2023, η ανάλυση από τα δεδομένα που παρείχε η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος στο WWF Ελλάς κατέδειξε ότι πανελλαδικά, μόλις το 16,8% των πυρκαγιών έχουν ερευνηθεί και εξ αυτών μόλις το 12,1% έχουν εξακριβωμένη αιτία έναρξης. Από το σύνολο των πυρκαγιών που έχουν ερευνηθεί, το 91% αποδίδεται σε ανθρωπογενή δραστηριότητα (αμέλεια και πρόθεση).
Υψηλές θερμοκρασίες – ελάχιστη χιονόπτωση
Οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες του 2025 χαρακτηρίστηκαν από περιόδους έντονων εξάρσεων. Παρότι οι βροχοπτώσεις μεταξύ Μαΐου και Οκτωβρίου κινήθηκαν κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα, η θερμοκρασία και η ατμοσφαιρική ξηρασία παρουσίασαν σημαντικές αποκλίσεις προς τα πάνω, ιδίως στην Ήπειρο, τη Δυτική Ελλάδα, την Ανατολική Μακεδονία - Θράκη και τα Ιόνια Νησιά.
Σε αυτές τις περιοχές, οι ημέρες με ασυνήθιστα υψηλή πυρομετεωρολογική επικινδυνότητα ήταν διπλάσιες από τις αναμενόμενες. Οι ειδικοί σημειώνουν πως η συνδυασμένη παρουσία υψηλών θερμοκρασιών και μειωμένης υγρασίας δημιούργησε συνθήκες ιδανικές για την εκδήλωση και ταχεία εξάπλωση πυρκαγιών.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η περιορισμένη χιονοκάλυψη κατά τους μήνες του χειμώνα 2024 –2025. Από τα τέλη Ιανουαρίου, τα ελληνικά βουνά βρέθηκαν σχεδόν χωρίς χιόνι, ενώ οι θερμοκρασίες του Ιανουαρίου και του Μαρτίου ήταν έως και 1,5 βαθμό πάνω από τα κανονικά επίπεδα, γεγονός που επιδείνωσε την ξηρότητα των οικοσυστημάτων.
Σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα του Global Fire Assimilation System (GFAS), οι εκπομπές άνθρακα από τις πυρκαγιές του 2025 ήταν οι έβδομες υψηλότερες από το 2003. Παρότι ο συνολικός όγκος εκπομπών ήταν ελαφρώς μικρότερος του μέσου όρου της περιόδου 2003 - 2024, η τάση των τελευταίων ετών είναι ανησυχητική: τρεις από τις τέσσερις χρονιές με τις μεγαλύτερες εκπομπές έχουν σημειωθεί μέσα στην τελευταία πενταετία.
Οι φωτιές άφησαν πίσω τους έναν νεκρό και δεκάδες τραυματίες
Η αντιπυρική περίοδος του 2025 άφησε πίσω της και βαρύ ανθρώπινο τίμημα: ένας πολίτης έχασε τη ζωή του στην πυρκαγιά της Κερατέας, ενώ περισσότερα από 60 άτομα τραυματίστηκαν, μεταξύ αυτών 25 πυροσβέστες και εθελοντές. Οι τραυματισμοί πολιτών, πολλοί εκ των οποίων σημειώθηκαν σε ζώνες διεπαφής οικισμών και δασών, αναδεικνύουν για ακόμη μία φορά το πρόβλημα της άναρχης οικιστικής ανάπτυξης κοντά σε ευάλωτες δασικές περιοχές.
Πάνω από 50 κατοικίες, κρίσιμες υποδομές και άγνωστος αριθμός βιομηχανικών/βιοτεχνικών μονάδων υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν, ενώ το κόστος αποκατάστασης των δικτύων κοινής ωφέλειας υπερβαίνει τα 165 εκατομμύρια ευρώ.
Υπολογίζεται ότι 20.000 άτομα στη χώρα μας έμειναν για μέρες δίχως νερό και ρεύμα και δεδομένου ότι η ιστοσελίδα του συστήματος κρατικής αρωγής για τους πληγέντες από φυσικές καταστροφές (https://arogi.gov.gr/) δεν έχει επικαιροποιηθεί από την κακοκαιρία Bora (Δεκέμβριος 2024), οι πραγματικοί αριθμοί εκτιμώνται αρκετά υψηλότεροι.
Από την πυρκαγιά της Χίου εκτιμάται ότι επηρεάστηκαν 30.000 μαστιχόδενδρα, ενώ στην πυρκαγιά της Ιεράπετρας καταστράφηκε άγνωστος αριθμός ελαιώνων, μελισσιών, αμπελώνων και αγροτοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. «Ομοίως, απουσιάζει από τη χώρα μας κάποιο σύστημα καταγραφής εκτιμήσεων για το κόστος των οικοσυστημικών υπηρεσιών που υποβαθμίζονται ή χάνονται τελείως από τις πυρκαγιές», αναφέρει η έκθεση.
Αν και δεν υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις για το πλήρες οικονομικό αποτύπωμα, εκτιμάται ότι το συνολικό κόστος καταστολής των πυρκαγιών άγγιξε τα 584 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 195 εκατ. ευρώ αφορούσαν στη μίσθωση εναέριων μέσων. Για την πρόληψη, δαπανήθηκαν περίπου 309 εκατ. ευρώ, με τα δύο τρίτα να διοχετεύονται στο πρόγραμμα Antinero.
Παρά τις δαπάνες αυτές, οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές ζημιές παραμένουν δυσανάλογες, γεγονός που, όπως σημειώνει το WWF, επιβεβαιώνει την ανάγκη για ριζική αναθεώρηση του μοντέλου διαχείρισης των πυρκαγιών, με έμφαση στην πρόληψη αντί της καταστολής.
Μεγάλη η οικολογική καταστροφή
Τεράστιες, βαθιές και μακροπρόθεσμες ήταν και οι οικολογικές συνέπειες των πυρκαγιών του 2025, καθώς από τα 452.410 στρέμματα των σημαντικών πυρκαγιών (άνω των 5.000 στρεμμάτων η καθεμία), τα 292.000 αφορούν σε δασική βλάστηση, ενώ πάνω από 205.000 στρέμματα κάηκαν σε θερμόβια πευκοδάση, δρυοδάση και θαμνώνες μακίας.
Αν και αρκετά από αυτά τα είδη διαθέτουν μηχανισμούς φυσικής αναγέννησης, η επανάληψη των πυρκαγιών σε σύντομα χρονικά διαστήματα εξαντλεί αυτή τη δυνατότητα, οδηγώντας σε υποβάθμιση και ερημοποίηση. Το WWF μάλιστα προειδοποιεί πως είναι επιστημονικά λανθασμένο να υπολογίζονται ως «δάση» μόνο οι περιοχές με ώριμα δέντρα, όπως πράττει το αρμόδιο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, καθώς αγνοούνται εκτάσεις σε φυσική αναγέννηση που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του δασικού οικοσυστήματος.
Η άγρια πανίδα υπέστη για ακόμη μία χρονιά τεράστιο πλήγμα. Χιλιάδες ζώα, κυρίως ερπετά και ασπόνδυλα, πέθαναν εξαιτίας των πυρκαγιών. Ο Σύλλογος ΑΝΙΜΑ κατέγραψε 67 περιστατικά τραυματισμένων ζώων, εκ των οποίων τα 64 ήταν ερπετά, ενώ εθελοντές του Δικτύου Διάσωσης Άγριας Ζωής εντόπισαν 442 νεκρά ζώα σε 22 εστίες φωτιάς — αριθμός που αντιστοιχεί μόλις στο 5% των καμένων εκτάσεων, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι πραγματικές απώλειες είναι πολλαπλάσιες.
Βελτιωμένη η διερεύνηση, αλλά λείπει ακόμα η στρατηγική
Μέσα στη σκοτεινή εικόνα της φετινής περιόδου, η ανασκόπηση καταγράφει και ορισμένες θετικές εξελίξεις. Η σημαντικότερη αφορά τη βελτίωση στη διερεύνηση των αιτίων των πυρκαγιών, με την υψηλότερη αναλογία συλλήψεων προς περιστατικά της τελευταίας δεκαετίας.
Παράλληλα, παρατηρήθηκε ουσιαστική πρόοδος στη χρήση δορυφορικών δεδομένων για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των πυρκαγιών, ενώ η αποτελεσματική αρχική απόκριση των πυροσβεστικών δυνάμεων σε μεγάλο ποσοστό περιστατικών και η αξιοποίηση των πεζοπόρων τμημάτων κατά τη διάρκεια της νύχτας καταγράφονται ως θετικά βήματα.
Σημαντική ήταν επίσης η κινητοποίηση των εθελοντικών ομάδων δασοπυρόσβεσης και η δημόσια ανάδειξη του προβλήματος των ενάρξεων από το ηλεκτρικό δίκτυο, που πλέον τίθεται ανοιχτά ως κρίσιμο ζήτημα πολιτικής και υποδομής.
Και η φετινή αντιπυρική περίοδος, πάντως, ανέδειξε, για άλλη μια φορά, την ανάγκη για ολιστική στρατηγική πρόληψης. Οι δύο φορείς προτείνουν ένα νέο πλαίσιο δράσης που βασίζεται σε τέσσερις κεντρικούς άξονες και συγκεκριμένα:
- Πρόληψη και ετοιμότητα: μείωση των ανθρωπογενών αιτίων, ορθή ενημέρωση των πολιτών και επαναπροσδιορισμός της αντιπυρικής περιόδου βάσει πραγματικών πυρομετεωρολογικών δεδομένων.
- Ενεργή διαχείριση δασών: στοχευμένα έργα πρόληψης και εκπόνηση τοπικών σχεδίων πρόληψης από τους δήμους.
- Επιστημονική τεκμηρίωση και διαφάνεια: δημόσια διάθεση δεδομένων για τα αίτια και τη συμπεριφορά των πυρκαγιών, με αξιοποίηση εργαλείων ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο.
- Αποτελεσματική διακυβέρνηση: καθιέρωση διαδικασιών αξιολόγησης κόστους–οφέλους και συστηματική αποτίμηση των αντιπυρικών ενεργειών κάθε έτους.
Δείτε επίσης
-
Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις
Σχετικά άρθρα
- Φωτιά τώρα: Καλύτερη η εικόνα σε Πάτρα και Χίο - Σε ύφεση οι πυρκαγιές σε Άρτα και Πρέβεζα
- Σε πύρινο κλοιό η χώρα – Αίτημα στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας για τέσσερα αεροσκάφη
- Φωτιά τώρα: Τι είναι το φαινόμενο Hot Dry Windy και γιατί είναι τόσο ανησυχητικό
- Πυρκαγιές: Η Ελλάδα η πιο επιβαρυμένη περιοχή της Ευρώπης σε ποιότητα αέρα
- Αίτημα της κυβέρνησης για ευρωπαϊκή συνδρομή στις φωτιές που μαίνονται σε όλη τη χώρα
ethnos.gr
