Καύσωνας: Πώς επηρεάζει και μειώνει τον ύπνο μας

Τις ημέρες καύσωνα, συνηθίζουμε να ελπίζουμε στις νύχτες για λίγη δροσιά.  Όμως, στην διάρκεια του καύσωνα, ακόμη και μετά τη δύση του ηλίου, η ζέστη παραμένει. Οι λεγόμενες «τροπικές νύχτες», εκείνες δηλαδή που ο υδράργυρος αρνείται να πέσει κάτω από τους 25°C, γίνονται πλέον συχνότερες στις ελληνικές πόλεις. 

Μπορεί όμως αυτή η θερμική επιβάρυνση να επηρεάζει τον ύπνο μας πιο βαθιά απ’ όσο νομίζαμε; Η απάντηση από τους επιστήμονες που έχουν κάνει σχετικές μελέτες, είναι ναι.

Μία από αυτές, η οποία φέρει και ελληνική υπογραφή και έχει δημοσιευτεί στο «Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism», δείχνει ότι κατά τη διάρκεια πολυήμερου καύσωνα η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος παραμένει αυξημένη και τη νύχτα, επηρεάζοντας άμεσα την ποιότητα του ύπνου.

Ύπνος με καύσωνα: τι παρατηρείται

Η μελέτη, που διεξήχθη σε εργαστηριακό περιβάλλον, προσομοίωσε συνθήκες καύσωνα διάρκειας τριών ημερών στο πλαίσιο δεκαήμερης παραμονής των συμμετεχόντων σε ελεγχόμενο χώρο. 

«Οι συμμετέχοντες περνούσαν μεγαλύτερο ποσοστό του ύπνου τους σε κατάσταση αφύπνισης ή επιφανειακού ύπνου».

Η θερμοκρασία στους «καυτούς» κύκλους έφτανε τους 35,4°C την ημέρα και παρέμενε στους 26,3°C τη νύχτα. Τιμές που προσεγγίζουν τις νυχτερινές θερμοκρασίες της Αθήνας κατά τα τελευταία κύματα καύσωνα.

Οι συμμετέχοντες εμφάνισαν κατά μέσο όρο αύξηση της θερμοκρασίας του πυρήνα του σώματός τους κατά 0,3°C μέσα στις πρώτες δύο ώρες του ύπνου. 

Παρότι προσάρμοζαν τη συμπεριφορά τους (σκεπάζονταν κατά 30% λιγότερο σε σχέση με τις νύχτες πριν και μετά τον καύσωνα), ο οργανισμός τους δεν κατάφερνε να επανέλθει σε θερμική ισορροπία.

Και αυτό είχε συνέπειες. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι για κάθε 0,1°C αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος, ο συνολικός νυχτερινός ύπνος μειωνόταν κατά 14 λεπτά. 

Η τάση αυτή συνεχιζόταν και μετά το τέλος του καύσωνα, υποδεικνύοντας μια επιμονή της φυσιολογικής επιβάρυνσης.

Τι προκαλεί στο σώμα ο καύσωνας

Η παρατεταμένη θερμική φόρτιση αποτυπώθηκε και σε άλλες παραμέτρους. Τα επίπεδα εγρήγορσης αυξήθηκαν: οι συμμετέχοντες περνούσαν μεγαλύτερο ποσοστό του ύπνου τους σε κατάσταση αφύπνισης ή επιφανειακού ύπνου. 

«Ο ανθρώπινος οργανισμός ενδέχεται να διατηρεί μια θερμική μνήμη».

Η καρδιακή τους λειτουργία και η ισορροπία μεταξύ συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος -δείκτες αυτόνομης ρύθμισης-, δεν εμφάνισαν σημαντικές αποκλίσεις, γεγονός που υποδηλώνει ότι το σώμα αντέδρασε κυρίως μέσω θερμοκρασιακών και συμπεριφορικών μηχανισμών.

Παράλληλα, παρατηρήθηκε μία μοναδική περίπτωση υπνοβασίας σε έναν συμμετέχοντα, συνοδευόμενη από απότομη πτώση της θερμοκρασίας του σώματος και ταχεία ενεργοποίηση συμπαθητικών αντανακλαστικών, εύρημα που οι ερευνητές αναφέρουν ως πιθανό μηχανισμό «αυτοπροστασίας» από υπερβολική απώλεια θερμότητας.

Η ζέστη μένει στη μνήμη του σώματος

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της μελέτης είναι ότι ακόμη και αφού τερματίστηκαν οι υψηλές θερμοκρασίες, το σώμα των συμμετεχόντων δεν επανήλθε αμέσως σε προγενέστερη θερμική κατάσταση. 

«Οι επιπτώσεις σε ηλικιωμένους, γυναίκες, άτομα με χρόνιες παθήσεις ή εργαζόμενους σε εξωτερικούς χώρους είναι πιθανό να είναι σημαντικά εντονότερες».

Οι νυχτερινές θερμοκρασίες του πυρήνα παρέμειναν αυξημένες και στις «ουδέτερες» επόμενες νύχτες, γεγονός που δείχνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός ενδέχεται να διατηρεί μια θερμική μνήμη ή να καθυστερεί στην επαναφορά του κιρκαδικού του ρυθμού.

Οι ερευνητές παραπέμπουν είτε σε θερμική αδράνεια των εσωτερικών δομικών υλικών όπως οι τοίχοι που διατηρούν θερμότητα, είτε σε μετατόπιση του φυσιολογικού θερμικού ρυθμού του σώματος εξαιτίας της παρατεταμένης θερμικής έκθεσης. 

Και τα δύο ενδεχόμενα, αν επιβεβαιωθούν, θα έχουν σημαντικές προεκτάσεις για τη δημόσια υγεία εν μέσω κλιματικής αλλαγής.

Τροπικές νύχτες: Ποιους επηρεάζουν

Αν και η μελέτη είχε μικρό δείγμα -μόλις επτά υγιείς νεαρούς άνδρες-, και διεξήχθη σε εργαστηριακό περιβάλλον, αποτελεί μία από τις πρώτες που καταγράφουν με ακρίβεια την επίδραση ενός πολυήμερου καύσωνα στον ύπνο, όχι μόνο ως εμπειρία αλλά και ως φυσιολογική συνθήκη.

Οι ερευνητές τονίζουν ότι οι επιπτώσεις σε ηλικιωμένους, γυναίκες, άτομα με χρόνιες παθήσεις ή εργαζόμενους σε εξωτερικούς χώρους είναι πιθανό να είναι σημαντικά εντονότερες. 

Και καθώς οι τροπικές νύχτες αυξάνονται σε διάρκεια και ένταση, οι συνέπειες στον ύπνο, και μέσω αυτού στην ψυχική, μεταβολική και γνωστική υγεία, καθίστανται ένα νέο πεδίο για την κλιματική προσαρμογή στον αστικό χώρο.

Μέχρι σήμερα, οι δημόσιες πολιτικές για τον καύσωνα επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στις ώρες της ημέρας. Ίσως όμως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε και τις νύχτες. 

 

Δείτε επίσης

Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις